Seiberdroseddau

Beth yw Seiberdrosedd?

Mae seiberdrosedd yn derm ambarél a ddefnyddir i ddisgrifio dwy ystod o weithgarwch troseddol sy’n gysylltiedig ond yn wahanol.

Mae Strategaeth Ddiogelwch Seiber Genedlaethol y Llywodraeth yn diffinio’r rhain fel:

• Troseddau seiber ddibynnol – troseddau lle mai dim ond trwy ddefnyddio dyfeisiau Technoleg Gwybodaeth a Chyfathrebu y gellir eu cyflawni, lle mae’r dyfeisiau yn arf ar gyfer cyflawni’r drosedd, ac yn darged y drosedd (e.e. datblygu a lledaenu maleiswedd er mantais ariannol, hacio i ddwyn, difrodi, ystumio neu ddinistrio data a/neu rwydwaith neu weithgaredd).
• Troseddau a alluogir drwy seiber – troseddau traddodiadol lle gellir cynyddu eu graddfa neu eu cyrhaeddiad drwy’r defnydd o gyfrifiaduron, rhwydweithiau cyfrifiadurol neu ffurfiau eraill o TGCh (fel twyll a alluogir drwy seiber a dwyn data).

Mae seiberdrosedd yn fygythiad byd-eang.  Mae seiber droseddwyr yn ceisio camfanteisio ar wendidau dynol neu ddiogelwch er mwyn dwyn cyfrineiriau, data neu arian yn uniongyrchol ar eich dyfeisiau cartref a symudol. Yn ôl yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol, mae’r bygythiadau seiber mwyaf cyffredin yn cynnwys:

• Hacio – yn cynnwys hacio’r cyfryngau cymdeithasol a chyfrineiriau e-bost.
• Gwe-rwydo – negeseuon e-bost ffug yn gofyn am wybodaeth diogelwch a manylion personol
• Meddalwedd maleisus – yn cynnwys meddalwedd wystlo lle gall troseddwyr herwgipio ffeiliau a’u dal gan ofyn am arian
• Ymosodiadau atal gwasanaeth sy’n wasgaredig yn erbyn gwefannau – yn aml mae hyn yn cyd-fynd â gorelwa

Mae Cyber Aware yn argymell eich bod yn gwella eich diogelwch seiber drwy gymryd chwe cham:

• Defnyddio cyfrinair cryf unigol ar gyfer eich cyfrif e-bost
• Creu cyfrineiriau cryf gan ddefnyddio 3 gair ar hap
• Arbed eich cyfrineiriau yn eich porwr
• Troi’r dilysiad dau ffactor ymlaen
• Diweddaru eich dyfeisiau
• Creu copi wrth gefn o’ch data

Mae’n bosibl yr hoffech ystyried diogelwch TG ar eich holl ddyfeisiau symudol, gan gynnwys ffonau symudol a llechi electronig. Am ragor o awgrymiadau gweler dolenni defnyddiol ac adnoddau isod.