Argyfyngau Sifil Posibl a Gwytnwch

Beth yw Argyfyngau Sifil Posibl?

Mae Argyfyngau Sifil Posibl ynglŷn â pharatoi ac ymateb i argyfwng sifil posibl, sy’n ddigwyddiad neu’n sefyllfa sy’n bygwth difrod difrifol i les dynol neu’r amgylchedd neu le yn y DU, neu ryfel neu derfysgaeth sy’n bygwth difrod difrifol i ddiogelwch y DU. Mae’r Ddeddf Argyfyngau Sifil Posibl 2004 yn cynnwys y fframwaith deddfwriaethol ar gyfer ymateb i argyfyngau sifil. Mae Argyfyngau Sifil Posibl yn dibynnu ar barodrwydd a gwytnwch drwy sicrhau bod sefydliadau ac ardaloedd yn barod ar gyfer argyfyngau ac yn canolbwyntio ar ddatblygu gwytnwch a gallu i ymateb iddynt a’u gwrthsefyll.

Mae Canolfan Cydgysylltu Argyfyngau (Cymru) yn gyfleuster a sefydlwyd gan Lywodraeth Cymru i gasglu a lledaenu gwybodaeth yng Nghymru ar argyfyngau sy’n datblygu (gyda chysylltiadau cryf gyda chenhedloedd eraill y DU). Mae’n cefnogi’r Pwyllgor Argyfyngau Sifil Posibl Cymru a Gweinidogion Cymru i ddarparu briff a chyngor ar argyfyngau.

Beth yw Gwytnwch?

Mae bod yn wydn yn disgrifio gallu unigolyn, cymuned neu system i wrthsefyll straen a heriau. Mae’n cynnwys y gallu i addasu a goroesi amgylchiadau difrifol (fel sioc amgylcheddol, cymdeithasol neu economaidd), neu ymdopi a ffynnu o ystyried heriau bywyd bob dydd. Ar lefel unigol, mae gwytnwch wedi’i gysylltu â iechyd meddwl a chorfforol ar draws cwrs bywyd ac mae budd poblogaeth wydn wedi’i awgrymu i ymestyn y tu hwnt i ddeilliannau cymdeithasol ac economaidd. 

 (Ffynhonnell: Gwydnwch: Deall y cyd-ddibyniaeth rhwng unigolion a chymunedau – Iechyd Cyhoeddus Cymru)

Mae gwytnwch yn faes eang, er enghraifft, dylai nod Cymru Wydn, yn ôl Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru , ganolbwyntio ar gynnal a datblygu “amgylchedd bioamrywiol naturiol gydag ecosystemau sy’n gweithio’n dda.” Fodd bynnag, mae llawer o Fyrddau Gwasanaeth Cyhoeddus yn aml yn canolbwyntio ar feysydd fel ailgylchu, llifogydd, glanweithdra, tipio anghyfreithlon a lleihau allyriadau.

Paratoi unigolion, cymunedau a systemau yn well i ymateb ac addasu’n gadarnhaol i ddifrifoldeb a newid yn flaenoriaeth ar gyfer cymdeithasau cynaliadwy ac adfer o drychineb. O fewn cyd-destun Argyfyngau Sifil Posibl, “mae’r term cymunedau gwydn hefyd yn cael ei ddefnyddio’n aml yng nghyd-destun lleihau risg o drychineb (fel llifogydd) a phwysigrwydd creu isadeiledd priodol, systemau a phrosesau gwneud penderfyniad (WHO, 2020)”. Mae partneriaethau gwydn (fel Fforwm Gwytnwch Cymru a Fforymau Gwytnwch Lleol) yn dod ag asiantaethau ynghyd i helpu i gryfhau parodrwydd a datblygu gallu cyfunol o fewn cynllunio brys.